Yangi volatillik to'lqini jahon savdo maydonlarini qamrab oldi, chunki butun dunyo bo'ylab investorlar energiya narxlaridagi — ayniqsa neft va tabiiy gazdagi — tebranishlarni hamda yetakchi tahliliy agentliklarning yangi baholarini diqqat bilan kuzatmoqda.
Chorshanba kuni Yevropa sessiyasi davomida bozor ishtirokchilari ishlab chiqarish istiqbollari, talab tendensiyalari va kelgusi Rossiya–AQSh yetakchilari sammiti kabi geosiyosiy voqealarning ta'siriga e'tibor qaratdi.
Nyu-York tovar birjasida (NYMEX) sentabr fyucherslari bo'yicha tabiiy gaz narxi mustahkamligini ko'rsatib, million Britaniya issiqlik birligi (MMBtu) uchun $2.81 darajasida savdoni yakunladi, bu avvalgi sessiyadan deyarli o'zgarmagan. Kun davomida gaz $2.774 quyi qo'llab-quvvatlash chegarasini sinab ko'rdi va $3.106 atrofida qarshilikka duch keldi. Savdo hajmi ortdi, bu esa bozorga yaqin vaqt ichida o'zgarishlar kirishi mumkinligidan darak beradi.
Barqaror gaz narxlari fonida AQSh dollari zaiflashdi: asosiy olti valyutaga nisbatan AQSh dollarining qiymatini o'lchaydigan USD indeksi 0.46% ga kamayib, 97.48 ga tushdi.
Boshqa muhim energiya xomashyolari ham salbiy dinamikani ko'rsatdi: sentabr WTI neft fyucherslari 0.7% ga pasayib, barrel uchun $62.73 ga tushdi, isitish moyi 0.67% ga kamayib, gallon uchun $2.23 ni tashkil etdi, Brent nefti esa 0.65% ga tushib, barrel uchun $65.69 darajasiga yetdi — bu so'nggi ikki oy ichidagi eng past ko'rsatkichdir.
Xalqaro energiya agentligi (IEA) o'zining so'nggi oylik hisobotida 2025-yilda jahon neft ta'minoti o'sish prognozini kuniga 2.5 million barrelga oshirdi, bu avvalgi prognozga nisbatan 400,000 barrelga ko'proq. Asosiy omil sifatida sakkizta OPEK+ a'zosi (ixtiyoriy ishlab chiqarish cheklovlari doirasida) sentabr oyida ishlab chiqarishni qo'shimcha 547,000 barrelga oshirish qarorini ko'rsatdi. Aprel oyidan beri kartel ishtirokchilari 2023-yilda joriy etilgan qisqartirishlarni to'liq bekor qilish uchun ishlab chiqarishni bosqichma-bosqich oshirmoqda.
Biroq, ta'minot bo'yicha ijobiy prognozlarga qaramay, IEA jahon talabi prognozini pasaytirdi: endi kuniga 680,000 barrel o'sish kutilmoqda, bu avvalgi 700,000 barrel prognozidan past. Agentlik yirik iqtisodiyotlarda iste'mol faolligi sustligini, shuningdek, Xitoy, Braziliya, Misr va Hindiston kabi rivojlanayotgan mamlakatlar bo'yicha talab prognozlari ham pastga qayta ko'rib chiqilganini ta'kidladi.
AQSh Energetika axborot boshqarmasi (EIA) prognozlariga ko'ra, OPEK+ ishlab chiqarishining kengayishi fonida zaxiralar ortib borishi sababli 2026-yil boshida Brent neftining o'rtacha narxi barreliga $50 gacha tushishi mumkin. Shuningdek, EIA 2026-yil uchun Brent narxi prognozini $58 dan $51 ga pasaytirdi. AQSh xom neft ishlab chiqarishi 2025-yil dekabr oyida rekord 13.6 million barrelga yetishi, so'ng 2026-yil oxiriga borib asta-sekin kamayishi kutilmoqda.
OPEK esa ehtiyotkor optimizmni saqlab, 2026-yil jahon neft talabi prognozini kuniga 100,000 barrelga oshirib, 1.4 million barrelga yetkazdi, biroq OPEK'dan tashqari ishlab chiqaruvchilar bo'yicha ta'minot o'sishi prognozini biroz pasaytirdi.
Geosiyosat hamon diqqat markazida: AQShdagi bo'lib o'tadigan sammit arafasida Rossiya va AQSh tashqi ishlar vazirlari ishchi maslahatlashuvlar o'tkazdi, Ukraina prezidenti esa Kiyevning muzokaralarda ishtirokini talab qilmoqda. Shu bilan birga, API baholariga ko'ra, o'tgan hafta AQSh xom neft zaxiralari 1.5 million barrelga oshib, bozor kutganidan biroz yuqori bo'ldi.
Hindiston bozoridagi o'zgarishlar ham global beqarorlikni ta'kidlamoqda. Rossiya bilan bog'liq Nayara Energy kompaniyasi 2021-yildan beri ilk bor Xitoyga dizel yoqilg'isi yukini jo'natdi, bu Yevropa Ittifoqi sanksiyalari bosimi ostida yuz berdi. Hindiston neftni qayta ishlash zavodlari Rossiyadan yetkazib berishdagi xavflarni sug'urtalash uchun tobora ko'proq spot bitimlarga murojaat qilmoqda.
Tabiiy gaz bozoridagi tendensiyalar esa aralash: fyucherslar pasayish potensialini saqlab qolayotgan bo'lsa-da, EIA'ning so'nggi prognoziga ko'ra, 2025-yilning 4-choragida Henry Hub spot narxi MMBtu uchun o'rtacha $3.90 ni, 2026-yilda esa $4.30 ni tashkil qilishi kutilmoqda. Bunga barqaror ishlab chiqarish darajalari va AQSh LNG eksportining ortishi sabab bo'lmoqda. Qo'shimcha impuls esa ma'lumot markazlari tomonidan elektr energiyasi iste'molining ortishi, shuningdek, sanoat va tijorat talabi hisobiga yuzaga kelmoqda.
Joriy vaziyat — neft ta'minotining o'sishi, talabning sekinlashishi va gaz bozoridagi volatillik — treyderlarga ushbu instrumentlarda ham ayiq, ham buqa strategiyalarini qo'llash imkonini beradi. IEA, EIA va OPEK hisobotlarini yaqindan kuzatish va yangiliklarga tezkor javob berish energiya savdosida muvaffaqiyatning kalitidir. Narxlarning tebranishi qisqa muddatli spekulyatsiya, uzoq muddatli xedj qilish va portfelni diversifikatsiya qilish uchun imkoniyatlar yaratadi.
Neft va gaz fyucherslari hamda boshqa energetika sektori derivativlari InstaForex mijozlari uchun savdoga mavjud. Muhim yangiliklardan xabardor bo'lib turing, InstaForex platformasidan foydalanib so'nggi voqealarni kuzatib boring va yangi bozor imkoniyatlaridan unumli foydalaning.
